امروزه ظهور اينترنت و شبكه‌هاي پيوسته كامپيوتري، كليه ابعاد زندگي بشر را تحت تاثير خود قرار داده است به نحوي كه شاهد طراحي و راه‌اندازي سايت‌هاي بيشماري در حوزه‌هاي مختلف خبري، اطلاع‌رساني سياسي، اجتماعي، فرهنگي، اقتصادي، تبليغاتي و ساير حوزه‌ها هستيم.

شايد يكي از مهم‌ترين دلايل راه‌اندازي سايت‌ها، دردسترس بودن و كم هزينه بودن آنها در مقايسه با روزنامه‌ها و نشريات چاپي است. براي يك سايت فقط كافي است هزينه‌هاي بسيار پايين براي طراحي سايت و نگهداري آن پرداخت شود و بعد از آن درطول فعاليت سايت، هزاران و يا ميليون‌ها كاربر مي‌توانند بارها و بارها از آن بازديد كنند.

در ارائه تعريفي ساده از سايت وب مي‌توان گفت: سايت وب مجموعه‌اي از صفحات مرتبط به يكديگر است كه انبوهي از اطلاعات را در قالب متن، تصوير، صدا و فيلم در اختيار مخاطبان قرار مي‌دهد.

اما در حال حاضر با وجود فعاليت تعداد بيشماري از سايت‌ها مشاهده مي‌كنيم كه فقط تعداد كمي از آنها با اقبال عمومي مواجه شده مخاطبان زيادي پيدا مي‌كنند و بسياري از سايت‌ها در همان مرحله اوليه طراحي و راه‌اندازي به دليل نداشتن بيننده و مخاطب كافي به شكل غيرفعال باقي مي‌مانند.

در اين مطلب سعي داريم به طور اجمالي عواملي را كه در موفقيت سايت‌ها نقش موثري دارند، بررسي نماييم.

نكاتي كه در طراحي سايت بايد رعايت شود:

به طور كلي نكات فني كه در طراحي سايت‌ها بايد رعايت شود در 4 محور شامل در دسترس بودن، هويت، مرور در سايت و محتوا قابل بررسي است كه به طور اجمالي به آنها مي‌پردازيم:

1- دسترسي:

سرعت لود صفحات: هر چه سرعت لود سایت شما کمتر باشد بازدیدکننده کمتری را از دست می‌دهید. ممکن است تعداد زیادی از بازدیدکنندگان سایت شما اینترنت پر سرعت داشته باشند ولی باید مراعات کسانی که از اینترنت‌های با سرعت کمتر استفاده می کنند را بنمایید.

تناسب کنتراست رنگ متن و رنگ پس زمینه: رنگهای تیره به نظر زیبا و سنگین می رسد ولی کسی دوست ندارد چشم خود را برای خواندن مطالب سایت شما از دست بدهد. هنوز هم متن سیاه روی زمینه سفید بهترین گزینه است.

اندازه فونت ها و فاصله خطوط: اندازه فونت ها باید به اندازه‌اي باشد که متن خوانا باشد. استفاده از متن‌های با فونت بزرگ یا خیلی کوچک برای بازدیدکننده آزار دهنده خواهد بود . مطمئن شوید که فاصله بین خطوط کافی است.

متن جایگزین برای تصاویر: متن های جایگزین یا آلترناتیو ممکن است تاثیری به حال بازدیدکننده نداشته باشد ولی روبوت های موتورهای جستجو از این متن ها برای تشخیص تصویر استفاده می کنند.

طراحی صفحه خطای ۴۰۴: صفحه خطاي 404 صفحه‌اي است كه شما به دنبال آن مي‌گرديد و در حال حاضر ممكن است تغيير آدرس داده و يا از سايت حذف شده باشد. طراحي اين صفحه به برگرداندن کاربر به سایت شما و استفاده از سایر بخش های سایت کمک می‌کند.

2- هویت

قراردادن لوگوي سازمان در مکان مناسب: قراردادن لوگو یا آرم شرکت يا سازمان شما در جای مناسب باعث آشناتر شدن کاربر با نام برند و آرم شما خواهد شد.

صفحه اصلی در ۵ ثانیه قابل فهم باشد: کاربر باید بتواند ساختار سایت شما را در ۵ ثانیه در صفحه اصلی تشخیص دهد. یعنی جان کلام را دریابد. برخي از سايت‌ها بقدري شلوغ و درهم است كه بازديدكنندگان را دچار سردرگمي مي‌كند.

مسیر آسان برای دستيابي به صفحه اطلاعات سازمان: کاربر براحتی باید بتواند صفحه اطلاعات سازمان یا همان صفحه «درباره ما» را پیدا کند. معمولاً قسمت «درباره ما» در بالاي سايت و جايي كه براحتي قابل دسترسي است، تعبيه مي‌شود.

مسیر آسان برای صفحه اطلاعات تماس: يكي از ويژگي‌هاي سايت‌هاي موفق، ارتباط و تعامل دوطرفه با مخاطبان است.

3 - مرور در سایت

منوی اصلی براحتی قابل تشخیص باشد

نام صفحات براحتی قابل تشخیص باشد.

تعداد دکمه ها و لینک ها معقول باشد.

لوگوي سازمان يا شرکت به صفحه اصلی لینک شده باشد.

لینک ها قابل تشخیص باشند. استفاده از رنگ آبی برای لینک ها به این کار کمک می کند.

بخش جستجو، دسترسی به بخش های سایت را آسان می کند.

4- محتوا

·       تيترها قابل تشخیص باشد.

·       محتوا در قالب درست قرار گرفته باشد. بهتر است سايت ‌به گونه‌اي طراحي شود که اکثر کاربران بتوانند سایت را بصورت صفحه کامل مشاهده کنند.

·       رنگ ها و سبک ها با هم همخوانی داشته باشند. مثلا اگر تیتر ها را قرمز طراحی کرده اید لینک ها هم قرمز باشند.

·         استفاده کم از حروف پررنگ و ایتالیک

·         استفاده کم از تبلیغات و پنجره های پاپ آپ . سعی نکنید تبلیغات را به زور به خورد کاربر بدهید.

·         کپی نکردن مطالب تکراری در سایت.

·         لینک های کاربردی به صفحات سایت.

·         عنوان صفحه بايد در يك جاي مشخص و ثابت باشد.

مشخصاتی كه يك وب سايت نبايد داشته باشد

عموماً وقتي از سايت شما صحبت مي‌شود، نبايد هيچ كم و كسري در آن وجود داشته باشد. اما خيلي كم به آن چه كه نبايد در وب‌سايت باشد، پرداخته شده است. اين مساُله تاُثير منفي بر عملكرد سايت دارد، زيرا برنامه‌ريزي ضعيف و غافل شدن از سايت، ممكن است به از دست دادن مخاطبان، ترافيك كم و ساير مشكلات منجر شود.

البته اين مشكلات قابل جلوگيري هستند.

عواملي كه بايد از آن ها اجتناب كنيد:

1- گذاشتن عكس خود در صفحه‌ي اصلي.

با وجود آن كه عكس شما يك نوع خوشامدگويي به بازديدكنندگان شمار مي‌آيد، برخي كارشناسان عقيده دارند، اين عكس، دليل حضور بازديدكنندگان را در سايت شما كم رنگ مي‌كند. لارينا كيس، رييس بخش كارشناسي موفقيت و عملكرد ـ يك موسسه‌ي مشاوره در فيلادلفيا ـ در اين‌باره مي‌گويد:”ديدن اين عكس، مانند ملاقات يك شخص جديد است، و به جاي پرداختن به مسايل بازديدكنندگان، مثل اين است كه به آنها بگوييد:”من چقدر در عكس، عالي هستم“. وب سايت شما بايد تماماً درباره‌ي بازديدكننگان باشد و نه در مورد شما. قبل از هر چيز بايد آنها را به سايت، علاقمند كنيد“.

2- زياده روي در پخش قطعات ديداري و شنيداري.

اين مورد شامل هر قطعه‌ي ديدني و شنيدني مي‌شود. از يك طرف تصاوير متحرك گيج كننده در صفحه‌ي اصلي و از طرف ديگرهر نوع عكس از مخاطبان گرفته تا هر نوع عكس مورد علاقه مورد اول چيزي بيش از بهره‌گيري بيهوده از فن‌آوري جديد نيست و مثال آخر، گمراه شدن از مسير فعاليت‌هاي حرفه‌اي است. گذشته از اين، بارگذاري موسيقي‌هاي پرزرق برق و پر سر و صدا مدت زياد‌ي طول مي‌كشد و همين امر، بازديدكنندگان سايت شما را فراري مي‌دهد.

البته اين مساُله تا حد زيادي به ماهيت وب سايت، شغل و كنارآمدن شما با قضايا بستگي دارد.

در هر صورت ضروري است، كه مطالب وب سايت خود را خوب بررسي كنيد، تا اطلاعاتي كه به مسايل شخصي و مسايل امنيتي لطمه وارد مي‌كند، و همچنين مورد علاقه‌ي هكرها است در آن موجود نباشد. در ابتدايي‌ترين مراحل، بايد از گذاشتن عكس‌ها، آدرس‌هاي ايميل و جزييات شخصي كاركنان در وب سايت خودداري كنيد.

3- سخنان نامفهوم و كلمات فني پيچيده.

هدف اصلي بيشتر وب سايت‌ها آگاه ساختن مخاطبان از نحوه فعاليت‌هاي سايت و چگونگي ارائه خدمات و توليدات به مشتريان است. وقتي در سايت خود از زباني فني يا اصطلاحاتي نامفهوم استفاده مي‌كنيد به طوري كه اكثر مردم از درك آنها عاجزند در حقيقت به كار بيهوده‌اي دست زده‌ايد. از بياني شيوا و مستقيم استفاده كنيد. شرهورويتس متصدي امور تبليغات و نويسنده‌ي كتاب اصول كسب درآمد: بازاريابي با رعايت حقوق مشتري در اين باره مي‌گويد: استفاده از كلمات پيچيده يا زياده گويي در اينترنت امري عادي است. اما اين مسأله با صداقت‏، كيفيت محصولات و درستكاري فعاليت‌هاي شما مغايرت دارد.

4- مكان‌هاي گفتگوي بدون نظارت.

اگر قصد داريد يك محيط گفتگو ايجاد كنيد، از يك ناظر براي پذيرفتن موارد احتمالي استفاده كنيد به اين ترتيب از هرز نامه‌ها، درخواست‌هاي خلاف عرف، نقض حريم امنيتي و ساير درد سرها دوري مي‌كنيد.

5- لينك‌هاي به درد نخور و مطالب قديمي.

هيچ چيز به اندازه اطلاعات نامربوط و قديمي بازديد كنندگان سايت را گمراه نمي‌كند. همين اتفاق در مورد لينك‌هايي صادق است كه افراد را به صفحات غلط هدايت مي‌كند. به طور منظم سايت خود را بررسي كرده و لينك‌هاي تغيير يافته و از رده خارج را شناسايي كنيد.

علاوه بر شاخص‌ها و نكاتي كه در طراحي موفق يك سايت به آنها اشاره كرديم، موضوعاتي از قبيل قرار گرفتن سايت در موتورهاي جست و جو، تطابق سايت با مرورگرهاي وب و نيز مدت زمان بارگذاري سايت از جمله موضوعات مهمي است كه در موفقيت سايت‌ها نقش مهمي دارند كه در زير به طور مختصر به تشريح آنها مي‌پردازيم:

بهینه سازی برای موتورهای جست وجو

بهینه سازی وب سایت ها برای قرارگیری در صدر فهرست موتورهای جست وجو تقریباً تبدیل به یک علم مجزا شده است که می تواند در موفقیت وب سایت سهم بسزایی ایفا کند. یکی از مواردی که می تواند در قرارگیری وب سایت در صدر فهرست موتورهای جست وجو مهم باشد، رعایت کردن استاندارد های کدنویسی وب سایت است. موتورهای جست وجو به صورت اتوماتیک در اینترنت به دنبال وب سایت ها و قرار دادن اطلاعات آنها در بانک های اطلاعاتی خود هستند. اگر در این حین توسط کدهای نوشته شده در سایت سردرگم شوند، از آنها می گذرند و یا اعتبار سایت را پایین می‌آورند. موتورهای جست وجو به زیبایی سایت، تصاویر متحرک و یا ظاهر فوق العاده اهمیتی نمی دهند. آنها به طور اتوماتیک تنها متون سایت را می خوانند. البته این بدان معنی نیست که وب سایت نمی تواند زیبا و جذاب باشد، اما باید استانداردهای اصلی طراحی وب سایت در آنها رعایت شود.

تطابق با مرورگرهای وب

در حال حاضر بیشتر کاربران اینترنت از Internet Explorer برای بازدید وب سایت ها استفاده می کنند. اما این بدان معنی نیست که وب سایت تنها باید برای این مرورگر طراحی شود. اینترنت یعنی آزادی و هر کاربری می تواند از هر مرورگری که بدان علاقه دارد استفاده کند. متاسفانه از آنجا که طراحی وب سایتی که در تمام مرورگرها به درستی نمایش داده شود کار ساده ای نیست، بیشتر طراحان وب آن را نادیده می گیرند. اما این مسئله روز به روز از اهمیت بالاتری برخوردار می شود، چرا که کاربران Internet Explorer در حال کاهش و کابران دیگر مرورگرها در حال افزایش هستند. مطمئن شوید که وب سایتی که برای شما طراحی خواهد شد با همه مرورگرهای مطرح از قبیل نگارش‌های مختلف Internet Expelorer ، FireFox، Opera و  ... کار کند و دارای ظاهر یکسان در تمام آنها باشد.

زمان بارگذاری کامل سایت را چک کنید

جمع‌بندي:

آن چه مسلم است ظهور وب را می توان منشا یکی از مهمترین تحولات عصر حاضر در عرصه ارتباطات دانست. با ظهور اینترنت و به ویژه پیدایش شبکه جهانی وب، انقلابی گسترده در ارائه خدمات اطلاع رسانی به کاربران رخ داده است، به گونه ای که هم اکنون حجم وسیعی از اطلاعات از طریق وب سایتها قابل دسترسی است. بدیهی است در چنین شرایطی تمامی سازمانهای پویا، در میان مجموعه تدابیری که به منظور حفظ استحکام روابط خود با مخاطبان خویش اندیشیده اند، استفاده از اینترنت و امکان آن را، به عنوان یکی از مناسبترین، سریع ترین و در عین حال ساده ترین راه ها جهت ایجاد ارتباط دوسویه میان سازمان و کلیه افراد و نهادهای ذینفع برگزینند.

گسترش عملکرد کیفیت در خصوص طراحی وب سایت، اطلاعات و داده های خاصی را می تواند ایجاد کند که در صورت استفاده تاثیر قابل ملاحظه ای بر میزان بازدید از سایت  دارد.

شیوه طراحی، نوآوری، محتوا، سهولت استفاده و تعاملی بودن، برخی از معیارهایی هستند که درکیفیت وب سایت ها مدنظر قرار می‌گیرند.

منابع:

·       خالقی، نرگس: داورپناه، محمدرضا (1385)" بررسی وضعیت وب سایت های ایرانی براساس معیارهای عمومی ارزیابی"، مطالعات تربیتی و روانشناسی دانشگاه فردوسی.

·       زاهدی، شمس اسادات(1389)،" بررسی تطبیقی وب‌سایت‌های برتر دانشگاه های جهان و ارائه الگویی مناسب برای دانشگاه های کشور"،  پژوهش های مدیریت در ایران، دوره 15، شماره 2.

·       فرج پهلو، عبدالحسین: صابری، مریم(1387)"بررسي ويژگي‌هاي ساختاري و محتوايي مطرح در طراحي وب سايت‌هاي كتابخانه‌هاي دانشگاهي ايران از ديدگاه كاربران و متخصصان ايراني طراح اين وب‌سايت‌ها" پیام کتابخانه، زمستان 1387.

·          محمد اسماعیل، صدیقه (1383)، " بررسی کاربردپذیری وب‌سایت‌های دانشگاه‌های صنعتی کشور"، پایانامه دکتری کتابداری و اطلاع رسانی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات.

·          عصاره، فریده (1381)، "معیارهای ارزیابی منابع اینترنتی"، فصلنامه کتاب، شماره 13، صص 61-73.

·       حاجی زین العابدینی، محسن: مکتبی فرد، لیلا: عصاره، فریده (1384)" تحلیل پیوندهای وب‌سایت‌های کتابخانه‌های ملی جهان" مجله مطالعات تربیتی و روانشناسی،7، 173-193.

تهیه و تنظیم: شهناز علی محمدی- کارشناس روابط عمومی